1 kwietnia 2021 roku rozpoczął się Narodowy Spis Powszechny Ludności i Mieszkań 2021 prowadzony przez Główny Urząd Statystyczny. Spis niestety może zostać wykorzystany przez oszustów do pozyskania, nie tylko kompletu danych osobowych, ale również cennych dla przestępców informacji dotyczących naszego statusu materialnego, miejsca przebywania, czy sytuacji rodzinnej.
Spis Powszechny będzie trwał do końca września bieżącego roku. Udział w nim jest obowiązkowy, można go dokonać poprzez samospis internetowy, wywiad telefoniczny lub korzystając ze stanowiska do samospisu, gdzie można uzyskać pomoc w obsłudze aplikacji internetowej.
Nie odpowiadaj na te pytania
Oszuści mogą pod pozorem spisu pozyskać dużo szerszy zakres danych wrażliwych od osoby nieświadomej zagrożenia, zadając lub dopisując w formularzu dodatkowe pytania. Jeżeli więc zostaniemy poproszeni o ujawnienie np. cech naszego dokumentu tożsamości, wysokości wynagrodzenia, posiadanych oszczędności i innych dóbr materialnych, jak np. cennych przedmiotów czy dzieł sztuki w domu, numeru konta bankowego, numerów kart płatniczych czy kredytowych, ich dat ważności lub kodów CVV, haseł, PIN-ów czy danych logowania do bankowości internetowej, to będzie to znaczyło, że staliśmy się celem oszustów i mamy do czynienia z próbą wyłudzenia danych. Mogą oni nakłaniać nas też do zainstalowania złośliwej aplikacji, która w praktyce pozwoli im na przejęcie kontroli nad naszym telefonem, lub też żądać uiszczenia opłaty za udział w spisie.
Co można zrobić z danymi?
Czym grozi utrata powyższych danych? Możliwości jest niestety bardzo wiele…
Eksperci bezpieczeństwa w Currency One, którzy na co dzień dbają o bezpieczeństwo serwisów wymiany walut InternetowyKantor.pl i Walutomat, uczulają, że oszuści mogą podrobić dowód osobisty i realizować potem różne scenariusze oparte na kradzieży tożsamości, np. zaciągnąć w naszym imieniu pożyczkę, wynająć mieszkanie lub pokój hotelowy, za które nie zapłacą lub które okradną, założyć działalność gospodarczą w celu dokonywania przestępstw podatkowych lub dotykających kontrahentów czy klientów, zrealizować w naszym imieniu fikcyjną transakcję sprzedaży itd. Mając dane karty płatniczej, mogą z kolei dokonać zakupu czy też wynająć samochód lub inny sprzęt. Przekazanie wrażliwych danych bankowych może być wstępem do kradzieży naszych środków przechowywanych w banku.
Oszuści wykorzystują metody już wcześniej znane, jednakże kontekst spisu jest niebezpieczny z wielu powodów. Obowiązkowość, kara grzywny za odmowę uczestnictwa lub podanie nieprawdziwych danych, ograniczony czas, powszechność – to czynniki bardzo sprzyjające oszustom. Mogą zaatakować praktycznie każdego, bo każdy podlega obowiązkowi spisu, mogą próbować grozić karami i kończącym się terminem spisu, a ich celem będzie nakłonienie nas do natychmiastowego wykonania oszukańczego scenariusza.
Jak się zabezpieczyć?
Przede wszystkim unikajmy linków rzekomo przekierowujących na strony spisu, przesyłanych w wiadomościach sms, e-mailem czy w komunikatorach, ponieważ mogą prowadzić do fałszywych stron podszywających się pod oficjalną witrynę Głównego Urzędu Statystycznego, gdzie przeprowadzany jest spis. Najbezpieczniej będzie, jeśli do formularza spisowego zalogujemy się, wpisując ręcznie adres spisu: https://spis.gov.pl/. Po wejściu jeszcze raz upewnijmy się, że jesteśmy na właściwej stronie.
Od 4 maja do osób, które jeszcze nie uczestniczyły w spisie, dzwonią tzw. rachmistrzowie spisowi. Musimy pamiętać, że nie wiemy, kto jest pod drugiej stronie słuchawki, może to być również oszust. Prawdziwe połączenie będzie realizowane z numeru 22 828 88 88 lub z numeru infolinii 22 279 99 99, jeżeli wcześniej zgłosiliśmy na niej chęć dokonania spisu telefonicznego. Jednakże numer nadawcy wyświetlany na telefonie nie musi być numerem prawdziwym – są specjalne bramki internetowe, które potrafią imitować dowolny numer telefonu. Tak więc nie ufajmy temu, co widzimy na wyświetlaczu, i zweryfikujmy dane dzwoniącego rachmistrza. Możemy to uczynić, prosząc o imię, nazwisko i numer identyfikatora, a następnie dzwoniąc pod numer 22 279 99 99 celem potwierdzenia jego tożsamości lub też sprawdzając te dane na stronie internetowej spisu (zakładka: Sprawdź dane rachmistrza, link: https://rachmistrz.stat.gov.pl/formularz/). Jeżeli spisaliśmy się już wcześniej, to późniejszy telefon od rachmistrza najprawdopodobniej będzie próbą oszustwa, taki kontakt nie powinien mieć miejsca.
Osoby, które nie chcą dokonać spisu samodzielnie przez Internet lub telefonicznie, mogą skorzystać ze stanowiska do samospisu, które zostały uruchomione przez Urzędy Miast i Gmin – w tym przypadku należy skontaktować się z Urzędem celem uzyskania informacji, jak i gdzie ten punkt działa.
Rachmistrzowie nie odwiedzą nas w domu
Z uwagi na panującą pandemię, Generalny Komisarz Spisowy podjął decyzję o wstrzymaniu tzw. wywiadów bezpośrednich, w związku z czym rachmistrzowie nie będą odwiedzać mieszkańców w domach. Na dzień pisania niniejszego artykułu decyzja ta obowiązuje do odwołania, tak więc jest bardzo prawdopodobne, że odwiedzająca nas osoba, która podaje się za rachmistrza, jest oszustem – nie wpuszczajmy jej pod żadnym pozorem do mieszkania i wezwijmy Policję.
GUS prosi, aby próby oszustw zgłaszać poprzez kontakt z infolinią spisową pod numerem 22 279 99 99 (infolinia działa od poniedziałku do piątku od 8:00 do 18:00) lub poprzez formularz: https://stat.gov.pl/pytania-i-zamowienia/pytanie-o-narodowy-spis-powszechny-ludnosci-i-mieszkan/, zaznaczając w temacie „bezpieczeństwo, w tym zgłoszenie naruszenia bezpieczeństwa”, lub do Biura Spisowego właściwego dla miejsca zamieszkania.
